Veel zorginstellingen, sportclubs, kerken, politieke partijen, culturele
organisaties en jeugdverenigingen leunen voor een groot deel op
vrijwilligers. Volgens het CBS zetten ruim 2,8 miljoen Nederlanders zich
belangeloos in voor de medemens, al zijn er – afhankelijk van de gehanteerde
definitie – schattingen die zelfs uitgaan van 5,5 miljoen mensen. Gemiddeld
spenderen zij daar vijf uur per week aan.
Hoe nuttig deze hand- en spandiensten ook zijn; het is wel belangrijk ook de
financiële aspecten in de gaten te houden. Een te hoge onkostenvergoeding
leidt tot problemen met de fiscus. En ben je onderverzekerd, dan kan een
schadeclaim behoorlijk in de papieren lopen.

Vergoeding
Vrijwilligerswerk is werk dat het algemeen of een specifiek maatschappelijk
belang dient, voor een organisatie zonder winstoogmerk. Dit mag geen bv of
nv zijn. Ook mogen de inspanningen geen betaald werk verdringen.

Als jouw werkzaamheden aan deze criteria voldoen dan kun je hiervoor een
vergoeding ontvangen waarover je geen belasting hoeft te betalen. Voorwaarde
is wel dat je er financieel niet veel wijzer van wordt: het gaat alleen om
een vergoeding voor kosten die jij daadwerkelijk hebt gemaakt of om een
vergoeding voor je inspanningen die zo laag is dat deze niet in verhouding
staat tot de energie die jij erin hebt gestoken. Het mag dus geen
marktconforme beloning zijn.

De totale vergoeding mag niet hoger zijn dan 4,50 euro per uur (of 2,50 euro
voor wie jonger is dan 23 jaar), met een maximum van 1.500 euro per jaar of
150 euro per maand. Ontvang je meer, dan worden de inkomsten als loon
aangemerkt en moet je daarover belasting betalen.

Optelsom
Let wel op: het gaat hierbij om een optelsom van alle vergoedingen, zowel
voor onkosten als voor je inspanningen. Daar vergissen veel mensen zich in,
meent Ronald Hetem, senior adviseur bij MOVISIE, een landelijke
kennisinstituut en adviesbureau voor maatschappelijke ontwikkeling. "Als
je een vrijwilligersvergoeding van 1.500 euro per jaar krijgt en daarnaast
bonnetjes inlevert voor bijvoorbeeld postzegels of het busritjes, kom je
boven de fiscale drempel uit en ben je over het volledige bedrag belasting
verschuldigd."

Ook vergoedingen in natura, zoals een sporttas die je als coach van de
voetbalvereniging hebt gekregen, vallen hier eigenlijk onder. Hetzelfde
geldt voor korting op de clubcontributie als je bardiensten draait.

Uitkering
Een vrijwilligersvergoeding kan ook invloed hebben op je uitkering. Ontvang
je een bijstandsuitkering, dan blijft de hoogte daarvan alleen in tact als
je vergoeding niet hoger is dan 95 euro per maand is en 764 euro per jaar.

Wees er verder alert op dat vrijwilligerswerk een betaalde functie niet in de
weg mag staan. Krijg je vanuit een uitkering een baan aangeboden, dan mag je
alleen in je vrije tijd doorgaan met vrijwilligerswerk. Wil je met een
uitkering vrijwilligers werk doen, informeer dan vooraf bij de
uitkeringsinstantie naar je rechten en plichten.

Sommige gemeenten proberen uitkeringsgerechtigden juist te stimuleren tot
vrijwilligerswerk, door premies te verstrekken die niet ten koste gaan van
de uitkering. Informeer of jouw gemeente zo’n regeling kent.

Aftrekpost
Ben je vrijwilliger bij een organisatie die door de Belastingdienst is
aangemerkt als ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling) dan kun je aanspraak
maken op een interessante aftrekpost. Als je recht hebt op een
vrijwilligers- of onkostenvergoeding, maar hier vrijwillig van af ziet, mag
je dit bedrag aftrekken als gift. De organisatie moet wel een regeling voor
een vrijwilligersvergoeding hebben en over voldoende kasgeld beschikken om
de vergoeding ook echt uit te kunnen betalen.

Vrijwilligersverzekering
Een ander aandachtspunt is de verzekering. Als je tijdens je
vrijwilligerswerk schade veroorzaakt, ben je hiervoor niet automatisch
verzekerd, waarschuwt Hetem. Niet elke particuliere
aansprakelijkheidsverzekering biedt namelijk dekking bij vrijwilligerswerk.

Als een bezoeker van een voetbalkantine een schadeclaim bij jou indient omdat
je tijdens je bardienst per ongeluk een kop koffie over zijn laptop hebt
laten vallen, loop je het risico zelf te moeten opdraaien voor de schade als
je eigen particuliere aansprakelijkheidsverzekering de schade niet dekt.

Om vrijwilligers te beschermen hebben vrijwel alle gemeenten in ons land een
collectieve verzekering voor hun vrijwilligers afgesloten. Dit wordt betaald
uit het Gemeentefonds, waarin 4 miljoen euro beschikbaar is gesteld voor het
verzekeren van vrijwilligers. Deze verzekering dient volgens Hetem als
aanvulling op je eigen WA-verzekering: er wordt alleen uitgekeerd als jouw
eigen polis hierin niet voorziet. Informeer bij jouw
vrijwilligersorganisatie naar de dekking.

Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering
Zit je in het bestuur van een organisatie, informeer dan ook naar een
bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering. Mocht een schadeclaim tegen het
bestuur worden ingediend – bijvoorbeeld omdat de penningmeester is vergeten
een brandverzekering voor de club af te sluiten en het verenigingsgebouw
afbrandt – dan kun je met zo’n polis voorkomen dat je privé aansprakelijk
wordt gesteld voor de kosten; ook voor eventueel verweer tegen de claim.

Volgens Hetem voorziet circa de helft van de gemeenten in zo’n
bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering voor vrijwilligersorganisaties. In
de andere helft van de gevallen moet de organisatie dit zelf regelen.

Ongevallenverzekering
Sommige organisaties sluiten voor vrijwilligers ook een ongevallenverzekering
af, die uitkeert als je door een ongeluk tijdens je vrijwilligerswerk
blijvend invalide raakt of overlijdt. Dit is een vergoeding voor
inkomstenderving voor jou of de nabestaanden.

Dubbele dekking
Voor verenigingen is ook een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering
belangrijk, stelt Hetem. "Als bijvoorbeeld een bezoeker in het
ziekenhuis belandt omdat een dakpan van het dak is gevallen of een
vrijwilliger in een zorginstelling per ongeluk een radio van een cliënt
kapot maakt, kan de organisatie aansprakelijk worden gesteld. Dat kan
behoorlijk in de papieren lopen." In sommige plaatsen voorziet de
gemeente hierin, maar meestal moeten vrijwilligersorganisaties deze
verzekering zelf afsluiten.

Hetem merkt dat veel organisaties niet goed weten welke verzekeringen door de
gemeente worden geregeld. Hij adviseert hiernaar te informeren om dubbele
dekking of onderdekking te voorkomen. De informatie hierover staat in de
regel op de gemeentelijke website of op de site van het
vrijwilligesrsteunpunt. Omdat gemeenten een verschillend verzekeringsbeleid
hebben, zijn vooral organisaties met landelijke dekking vaak dubbel
verzekerd, aldus Hetem.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl